Νέα

Ερωτική Πίστη ή Απιστία;

Αναστάσιος Δ. Καλαντζής, Χειρουργός Ουρολόγος - Ανδρολόγος

 

"Για έναν ευτυχισμένο γάμο χρειάζονται συνήθως πάνω από δύο άτομα" Oscar Wilde

 

Η φράση αυτή εκφράζει την πλειοψηφία των σύγχρονων ζευγαριών και θα μπορούσε να είναι ο πρόλογος, ο επίλογος και το κυρίως θέμα του κειμένου αυτού…

 

Έρευνες έχουν δείξει ότι 32% των αντρών και 19% των γυναικών έχουν ή θα ήθελαν να έχουν εξωσυζυγικές σχέσεις. Η απιστία προκύπτει περίπου στο 70% των ζευγαριών, η αποκάλυψή της είναι επώδυνη και για τους δύο και διαταράσσει το βασικό στοιχείο της σχέσης που είναι η εμπιστοσύνη. Άσχετα με το αν το ζευγάρι φτάσει στον χωρισμό ή όχι, η σχέση έχει επηρεαστεί αρνητικά και πολλές φορές ανεπανόρθωτα, καθώς η σεξουαλική απιστία βιώνεται ως απόρριψη και συνοδεύεται από απογοήτευση, ενοχή, αίσθημα ανεπάρκειας, απελπισία, αγωνία και θυμό.

 

Η απιστία μπορεί να συνδέεται είτε με τη σωματική είτε με τη συναισθηματική οικειότητα, είτε και με τις δύο. Σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσαμε να διακρίνουμε δύο τύπους απιστίας: Τη σεξουαλική απιστία, όταν δηλαδή κάποιος συνάπτει εξωσυζυγική σχέση απλώς και μόνο για το σεξ, και την συναισθηματική απιστία, όπου υπάρχει και συναισθηματικός δεσμός με κάποιο άλλο άτομο. Η σεξουαλική απιστία, που έχει ευκαιριακό χαρακτήρα, συνήθως αντιμετωπίζεται διαφορετικά σε σύγκριση με τη συναισθηματική απιστία που συμβαίνει σταθερά και επαναλαμβανόμενα, όπου δηλαδή εκτός από την σεξουαλική σχέση δημιουργείται και ένα συναισθηματικό δέσιμο. Γίνεται μεγάλη συζήτηση στον κλάδο της εξελικτικής ψυχολογίας σχετικά με το εάν υπάρχει μια εγγενής, εξελικτική διαφορά ανάμεσα στα δύο φύλα ως προς τον τρόπο με τον οποίο οι άντρες και οι γυναίκες αντιδρούν στην απιστία. Εκείνοι που πιστεύουν ότι μια τέτοια διαφορά υπάρχει υποστηρίζουν ότι οι άντρες είναι πιο πιθανό να ενοχληθούν από μια πράξη σεξουαλικής απιστίας από πλευράς της συντρόφου τους (όταν δηλαδή η σύντροφος τους έχει εμπλακεί σε σεξουαλική σχέση με έναν άλλο άντρα), ενώ οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να ενοχληθούν από μια πράξη συναισθηματικής απιστίας (όταν ο σύντροφος τους ερωτεύεται μια άλλη γυναίκα). Εκείνοι που αντιτίθενται στη θεωρία αυτή υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει απολύτως καμία λόγω φύλου διαφορά στον τρόπο που οι άντρες και οι γυναίκες αντιδρούν σε μια πράξη απιστίας, αλλά ότι εξαρτάται εντελώς από το εκάστοτε άτομο.

 

Όμως γιατί (μερικοί τουλάχιστον) άνθρωποι τείνουν να είναι, και τελικά καταλήγουν να είναι, άπιστοι;

 

Πολλοί επιστημονικοί κλάδοι έχουν προσπαθήσει να δώσουν μια εξήγηση, από τη δική τους συστημική άποψη.

 

Στον τομέα της ανθρωπολογίας, οι επιστήμονες τείνουν να πιστεύουν ότι οι άνθρωποι δεν είναι ούτε εντελώς μονογαμικοί ούτε εντελώς πολυγαμικοί. Σύμφωνα με την ανθρωπολόγο Bobbi Low, οι άνθρωποι είναι «ελαφρώς» πολυγαμικοί. Επίσης, η βραβευμένη με Pulitzer δημοσιογράφος και συγγραφέας Deborah Blum χαρακτηρίζει τους ανθρώπους ως «ασαφώς ή αμφιλεγόμενα μονογαμικούς», υποστηρίζοντας ότι, ως κομμάτι της εξελικτικής πορείας μας, εμφανίζουμε την τάση να απομακρυνόμαστε από τις συνήθειες των πολυγαμικών προγόνων μας. Αντίθετα, στο άρθρο του «Απιστία: Είναι η Μονογαμία Απλώς Ένας Μύθος;» ο ζωολόγος και ένας εκ των συγγραφέων του βιβλίου «Ο Μύθος της Μονογαμίας» David Barash και η σύζυγος του, Dr. Judith Eve Lipton μιλούν για μονογαμία και εξέλιξη και καταλήγουν ότι «Όταν μιλούμε για ανθρώπινα πλάσματα, δεν τίθεται απολύτως καμία αμφιβολία ή ερώτηση σχετικά με το εάν η μονογαμία είναι φυσιολογική. Δεν είναι».

 

Σύμφωνα με την ανθρωπολόγο Helen Fisher, υπάρχει επίσης και μια βιολογική πλευρά στην απιστία. Λέει: «Έχουμε δύο εγκεφαλικά συστήματα: ένα συνδεδεμένο με την αφοσίωση και το ρομαντικό έρωτα, και υπάρχει και το άλλο, το οποίο δεν είναι τίποτε άλλο από αμιγή σεξουαλική ορμή. Μερικές φορές η σύνδεση ανάμεσα στα δύο αυτά εγκεφαλικά συστήματα είναι προβληματική, κι αυτό επιτρέπει στους ανθρώπους να γίνονται άπιστοι, μοιχοί, έτσι ώστε να ικανοποιούν τη σεξουαλική τους ορμή αγνοώντας την πλευρά τους αυτή που αποζητά την οικειότητα και την αφοσίωση».

 

Από ψυχαναλυτικής απόψεως, η Γερμανίδα ψυχαναλύτρια M. Gambaroff υποστηρίζει ότι και η πίστη και η απιστία κινούνται από την ίδια ανάγκη για ένα «λιμάνι», μια «φωλιά».

 

Από την άλλη πλευρά, δεν θα πρέπει να υποτιμήσουμε την ανθρώπινη ορμή και επιθυμία για σεξουαλική έξαψη και πάθος. Η. Esther Perel, συγγραφέας του βιβλίου «Σύντροφος σε Αιχμαλωσία», υποστηρίζει ότι ο ερωτισμός δεν υπακούει στους νόμους της συντροφικότητας και της αλληλοκατανόησης. Η σεξουαλική επιθυμία κινείται σε δική της τροχιά. Οι παράλογες εμμονές, ο εγωισμός, η επιθυμία κυριαρχίας, η απώλεια ελέγχου αποτελούν τα συστατικά του ερωτικού πάθους.

 

Πόσοι από εμάς όμως είναι διατεθειμένοι να δώσουν πνοή στην καθημερινότητά τους, να αρνηθούν πεισματικά να παραδοθούν στην πλήξη και την ρουτίνα και να βάλουν τον ερωτισμό ξανά στη ζωή τους; Όλα αυτά βέβαια με την προϋπόθεση ότι μεταξύ του ζευγαριού υπάρχει αγάπη, κατανόηση και επικοινωνία. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν θα έπρεπε να υπάρχει (και υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν υπάρχει) καμία επιθυμία ή τάση αναζήτησης σωματικής ή συναισθηματικής σχέσης με άλλο άτομο, και είναι λιγότερο πιθανό οι σύντροφοι να αισθανθούν την ανάγκη να διοχετεύσουν τα σωματικά και συναισθηματικά τους αποθέματα, όπως το ρομαντικό έρωτα, την προσοχή ή ακόμη και απλώς το σεξουαλικό τους πάθος, σε ένα τρίτο πρόσωπο.

 

Η Esther Perel θεωρεί την απιστία ως τις «απογοητευμένες φιλοδοξίες του έρωτα». Σύμφωνα με αυτό, λοιπόν, τι συμβαίνει όταν υπάρχει έλλειψη επικοινωνίας, σωματικής ή/και ψυχικής οικειότητας, ή όταν ένας εκ των συντρόφων, ή και οι δύο, δεν συνειδητοποιούν ή πλέον δεν επιθυμούν να βγουν από αυτό το αδιέξοδο τέλμα της κοινής τους ζωής; Εξάλλου, όπως λέγεται «χρειάζονται δύο για να χορέψουν ταγκό», πράγμα που σημαίνει ότι απαιτείται επιθυμία και προσπάθεια και από τους δύο συντρόφους έτσι ώστε μια σχέση να αποκατασταθεί ή να σωθεί.

 

Κατά συνέπεια, η απιστία δεν εμφανίζεται ξαφνικά και δεν φταίει μόνο ο ένας εκ των συντρόφων. Η σχέση έχει ήδη φθαρεί, έχει κουράσει και έχει δημιουργηθεί ρήγμα, αφήνοντας έτσι περιθώριο στο «τρίτο πρόσωπο» να εισχωρήσει και να καλύψει το κενό.

 

Οπότε, τελικά, υπάρχει «θύτης» και «θύμα»; Το «τραύμα» της απιστίας είναι στα συναισθήματά μας ή στον εγωισμό μας; Κι όταν συγχωρούμε, συγχωρούμε από αγάπη, από ανασφάλεια και χαμηλή αυτοεκτίμηση, ή από συμφέρον; Τα ζευγάρια χωρίζουν γιατί η απιστία είναι η αιτία ή μήπως η αφορμή;

 

Τα άτομα τα οποία επιλέγουν να βρουν διέξοδο σε μία εξωσυζυγική σχέση, δηλώνουν εμμέσως την έλλειψη επικοινωνίας και κατανόησης από τον σύντροφό τους, την απομάκρυνσή τους από αυτόν, την έλλειψη σεξουαλικής έλξης και επαφής και μερικές φορές την ανάγκη τους για επιβεβαίωση, ειδικά στην μέση ηλικία των 46-50 ετών.

 

Είναι επιπλέον πιθανό, εάν υπάρχει πρόβλημα σεξουαλικής δυσλειτουργίας ή στυτικής δυσλειτουργίας ένας άντρας κυρίως να οδηγηθεί σε μία τέτοια συμπεριφορά, προκειμένου να ελέγξει κατά πόσο το πρόβλημα παρουσιάζεται και με κάποια άλλη σεξουαλική σύντροφο ή όχι.

 

Και πάνω απ' όλα είναι η γοητεία του απαγορευμένου, η περιέργεια για το άγνωστο που εξιτάρει την φαντασία και λειτουργεί διεγερτικά και οδηγεί το άτομο στην απιστία. Η εξωσυζυγική λοιπόν σχέση υπόσχεται πάθος, έλξη, ζωντάνια, παρορμητικότητα, πρόκληση, έντονο σεξ, συστατικά που λείπουν από την υπάρχουσα συζυγική σχέση, καλύπτοντας τη μοναξιά, το άγχος ή το κενό που υπάρχει ανάμεσα στο ζευγάρι που έχει πάψει πια να επικοινωνεί τόσο σε ψυχικό όσο και σε ερωτικό επίπεδο.

 

Στις περιπτώσεις βέβαια που μιλάμε για έναν άντρα Bon Viveur ή Play Boy, λάτρη της περιπέτειας, του απαγορευμένου και του ωραίου φύλου, καλό θα ήταν ένας τέτοιος άνθρωπος να μην μπει στην διαδικασία μιας σοβαρής σχέσης ή ενός γάμου, γιατί δεν υπάρχει λόγος να πληγώσεις κάποιον, ενώ εκ των προτέρων ξέρεις ότι όχι μόνο θα μπεις, αλλά και πιθανότατα θα ενδώσεις, στον πειρασμό να γευτείς τον απαγορευμένο καρπό.

 

Όμως τι θα μπορούσαμε ίσως να κάνουμε για να «προλάβουμε» μια απιστία, είτε από το σύντροφο μας είτε από εμάς τους ίδιους; Υπάρχει μόνο μία απάντηση: Πρέπει να φροντίζουμε τη σχέση μας, τουλάχιστον εγκαίρως αν όχι συνεχώς, και να μην παίρνουμε τίποτα και κανέναν ως δεδομένο. Οι τύψεις, οι ενοχές, η αυτολύπηση, ο θυμός, ο εγωισμός και η εκδίκηση δεν βοήθησαν ποτέ κανέναν, και ειδικά εκ των υστέρων. Η σχέση είναι ένας ζωντανός οργανισμός, χρειάζεται τροφή και φροντίδα για να διατηρηθεί ζωντανή. «Τα αγαθά κώποις κτώνται» έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, κάτι που εμείς και η εποχή που ζούμε το έχουμε ξεχάσει.

 

Στην ταινία του "Μάτια ερμητικά κλειστά" ο Stanley Kubrick αποδίδει με εξαιρετικό και μοναδικό τρόπο το πόσο δυνατή μπορεί να αποδειχτεί η παρουσία του «τρίτου προσώπου», ακόμη κι αν είναι απλώς μια χίμαιρα…

 

Εν κατακλείδι, η προδοσία είναι ένα φάντασμα, η μονογαμία είναι το ταμπού του ρομαντισμού και δεν θα πρέπει να την αντιμετωπίζουμε ως δεδομένο αλλά ως αυτό ακριβώς που είναι: Επιλογή.