Νέα

Ομοφυλοφιλία
Ορισμός - Προσέγγιση - Αποδοχή

Αναστάσιος Δ. Καλαντζής, Χειρουργός Ουρολόγος - Ανδρολόγος

 

Ορισμός της ομοφυλοφιλίας

 

Ως ομοφυλοφιλία ορίζεται η ερωτική έλξη ή και σεξουαλική επαφή ατόμου προς άτομο του ιδίου φύλου. Ο όρος ομοφυλοφιλία είναι νεότερο, λόγιο μεταφραστικό δάνειο. Πλάστηκε στην Ελληνική κατά τον 19ο αι. ως απόδοση του γερμ. Homosexualität. Τον γερμανικό όρο είχε πλάσει ο Αυστριακός νευρολόγος-ψυχίατρος vonKrafft-Ebing, ο οποίος μελέτησε συστηματικά τις σεξουαλικές αποκλίσεις.

 

Τον 20οαιώνα, η ομοφυλοφιλία έγινε αντικείμενο αξιόλογων μελετών και διαλόγου στις δυτικές κοινωνίες, ειδικά μετά το κίνημα για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων που ξεκίνησε το 1969.

 

Το 1973, η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρία δεν συμπεριέλαβε την ομοφυλοφιλία στην τρίτη έκδοση του διαγνωστικού και στατιστικού εγχειριδίου των ψυχικών διαταραχών (DSM-III) και το 1980 σταμάτησε να αναφέρεται στο διαγνωστικό στατιστικό εγχειρίδιο των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ και στις επόμενες εκδόσεις η λέξη ομοφυλοφιλία δεν υπάρχει, καθώς επίσης εξαλείφθηκε και ο όρος «ομοφυλοφιλία δυστονική προς το εγώ», που περισσότερο δημιουργούσε προβλήματα παρά έδινε λύσεις στην κλινική εφαρμογή. Ουσιαστικά, η ομοφυλοφιλία δεν αποτελεί ψυχικό νόσημα και δεν υπάγεται στα κριτήρια ψυχικής διάγνωσης που χρειάζεται θεραπεία και ψυχιατρική παρακολούθηση.

 

Ομοφυλοφιλία και θρησκεία

 

Η ομοφυλοφιλία αντιμετωπίστηκε και αντιμετωπίζεται από πολλούς ως κάτι αρνητικό. Πολλές θρησκείες την αντιμετωπίζουν ως αμαρτία και σε πολλές κοινωνίες είναι στιγματισμένη ως ανεπιθύμητο φαινόμενο. Η ιουδαϊκή, η χριστιανική και η ισλαμική θρησκεία αντιτίθενται με βάση τα ιερά κείμενά τους στην ομοφυλοφιλία. Ο κυριότερος λόγος για την αρνητική αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας είναι η διάρρηξη του καθιερωμένου σχήματος ότι το αρσενικό ζευγαρώνει με το θηλυκό. Γι' αυτόν το λόγο έχει χαρακτηριστεί και ως "αφύσικη έλξη", εννοώντας ότι η φύση έχει φτιάξει τα δύο φύλα διαφορετικά, με σκοπό το ένα να έλκεται από το άλλο.

 

Ομοφυλοφιλία και φύση

 

Επίσης σύμφωνα με πρόσφατες επιστημονικές έρευνες, περισσότερα από 450 είδη ζώων παρουσιάζουν ομοφυλοφιλική συμπεριφορά. Σε κάθε μέρος του πλανήτη, ζώα κάθε είδους στέλνουν ερωτικό κάλεσμα σε άλλα ζώα του ιδίου φύλου.

 

Το πρόγραμμα του National Geographic συνδυάζει την έρευνα με υλικό που δεν έχει παρουσιαστεί ξανά σε αυτό το άγνωστο πεδίο για να δημιουργήσει ένα συναρπαστικό και πρωτοποριακό ντοκιμαντέρ. Εξετάζει αυτή τη συμπεριφορά και θέτει ερωτήματα ως προς τους σκοπούς της. Μία πρώτη προσπάθεια να εξηγηθεί αυτού του είδους η συμπεριφορά υποθέτει ότι κάποια ζώα τείνουν να ζητούν ταίρια του ίδιου φύλου, και αυτό αφορά την ομοφυλοφιλία ανάμεσα σε αρσενικά, έτσι ώστε να επιτύχουν μεγαλύτερη προστασία και μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης. Όμως, ακόμη κι αυτή η προσπάθεια εξήγησης αποτελεί ακόμα μια πιθανή ή μερική εξήγηση, και όχι ένα οριστικό συμπέρασμα.

 

Καλό είναι όμως να είναι πολύ προσεκτικοί οι επιστήμονες και όσοι αναφέρονται σε αυτού του τύπου τα παραδείγματα προερχόμενα από το ζωικό βασίλειο και μέσω αυτών να προσπαθούν να μελετήσουν, να δικαιολογήσουν και να αποδείξουν ποιές συμπεριφορές και καταστάσειςείναι αποδεκτές στην ανθρώπινη κοινωνία. Γιατί και η παιδοκτονία παρατηρείται στο ζωικό βασίλειο, αλλά στην κοινωνία μας θα μπορούσε ποτέ να θεωρηθεί αποδεκτή;

 

Ίσως από κάποιους να θεωρηθεί ακραίο και υπερβολικό το παράδειγμα, αλλά και η σύγκριση της κοινωνίας των ζώων με αυτή των ανθρώπων είναι μάλλον ατυχής.

 

Ομοφυλοφιλία και Ψυχιατρική

 

Από τους πρώτους που μίλησαν για την ομοφυλοφιλία ήταν και ο πατέρας της ψυχοδυναμικής θεωρίας, Σ. Φρόιντ. Ο Φρόιντ πίστευε ότι η ομοφυλοφιλία δεν είναι έμφυτη, αλλά είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων ψυχολογικών ενεργειών που λαμβάνουν χώρα κατά την παιδική ηλικία. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την θεωρία του, καθοριστικό παράγοντα για να γίνει κάποιος ομοφυλόφιλος αποτελεί η "φάση πολύ ισχυρής αλλά σύντομης δυνατής συσχέτισης του παιδιού με κάποια γυναίκα". Άλλος καθοριστικός παράγοντας είναι η έντονη απουσία του πατέρα η οποία, σύμφωνα με τον Φρόιντ, «δεν είναι απίθανο να οδηγήσει στην ίδια ψυχολογική αποτύπωση».

 

Φυσικά, ο Φρόιντ αναφέρθηκε κυρίως στην ανδρική ομοφυλοφιλία, αφήνοντας την εξήγηση της γυναικείας ομοφυλοφιλίας στην γενικότερη θεωρία του (η οποία φυσικά κρίνεται άκρως φαλλοκρατική και γι' αυτό μερικοί μεταφροϋδικοί μελετητές προσπάθησαν να την αλλάξουν).

 

Σύμφωνα λοιπόν με τον πατέρα της Ψυχανάλυσης, μια ομοφυλόφιλη σχέση δεν είναι απλά μια ερωτική επαφή μεταξύ δύο ανδρών με την οποία ικανοποιούν τις σεξουαλικές ορμές τους. Είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό, μιας και εμπλέκει μια βαθύτερη συναισθηματική και ψυχολογική σύνδεση των δύο ατόμων, όπως ακριβώς μιλάμε και για τις ετεροφυλόφιλες σχέσεις.

 

Η ομοφυλοφιλία παγιώνεται ως σταθερή επιλογή συνήθως μετά το τέλος της εφηβείας.

 

Στο ζήτημα αν η ομοφυλοφιλία είναι έμφυτη τάση ή επίκτητη συμπεριφορά, διάφορες μελέτες προτείνουν μια πιθανή γενετική βάση για την ομοφυλοφιλική συμπεριφορά.

 

Οι μελέτες για την ομοφυλοφιλία παρουσιάζουν δυσκολία στην κατάταξη των ατόμων που χαρακτηρίζονται ως ομοφυλόφιλοι. Οι ερευνητές καλό είναι να αποφασίσουν εάν θα στηριχθούν στη συχνότητα της ομοφυλοφιλικής συμπεριφοράς, στην ηλικία στην οποία άρχισε ή στην παρουσία των ομοφυλοφιλικών φαντασιώσεων. Το πρόβλημα γίνεται δυσκολότερο επειδή πολλοί άνθρωποι δεν είναι πρόθυμοι να αναγνωρίσουν το σεξουαλικό προσανατολισμό τους.

 

Επιστημονικές μελέτες για την ομοφυλοφιλία

 

Η έρευνα στη βιολογική βάση της ομοφυλοφιλίας έχει εστιάσει σε τέσσερις περιοχές:

 δομικές μετρήσεις του εγκεφάλου

 γενετικά δεδομένα

 οικογενειακές τάσεις

 ανατομικές ομοιότητες

 

Σε μια μελέτη εγκεφάλου, οι LeVay και Hamer το 1994 ανέφεραν ότι ένα τμήμα μέσα στον ανθρώπινο εγκέφαλο αποτελεί βιολογικό δεδομένο για την αρσενική ομοφυλοφιλία.

 

Εξέτασαν τμήμα του υποθαλάμου του εγκεφάλου σε δείγματα αυτοψίας από 19 ομοφυλόφιλους και 16 ετεροφυλόφιλους άνδρες και 6 γυναίκες άγνωστου σεξουαλικού προσανατολισμού. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η περιοχή που μελετήθηκε ήταν δύο φορές μεγαλύτερη στους ετεροφυλόφιλους άνδρες απ' ότι στις γυναίκες, ενώ ήταν δύο ή τρεις φορές μεγαλύτερη στους ετεροφυλόφιλους άνδρες από την αντίστοιχη στους ομοφυλόφιλους. Βέβαια, υποστηρίχθηκε επίσης ότι η έρευνα ίσως ήταν προβληματική επειδή όλα τα άτομα πέθαναν από AIDS και οι διαφορές στον εγκέφαλο μπορεί να προήλθαν από ορμονικές ανωμαλίες που συνδέονται με το AIDS, αφού μερικά από τα συμπτώματα του AIDS είναι οι νευρολογικές αλλοιώσεις.

 

Άλλα ερευνητικά συμπεράσματα προτείνουν ότι μια περιοχή του χρωμοσώματος Χ μπορεί να διαδραματίσει κάποιο ρόλο στον καθορισμό του αρσενικού σεξουαλικού προσανατολισμού (Hamer, Hu, Magnuson, HU & Pattatucci, 1993, Hu, Pattatucci & Hamer 1995, LeVay & Hamer, 1994). Οι ερευνητές ανέφεραν ότι 33 από τα 40 ζεύγη ομοφυλόφιλων αδελφών είχαν τους ίδιους q28 δείκτες στα χρωμοσώματα Χ. Η κριτική που ασκήθηκε στην μελέτη αυτή (Byne 1994) ανέφερε πως καλύφθηκε ένα μικρό μόνο δείγμα ομοφυλόφιλων ανδρών, χωρίς να γίνουν εξετάσεις στα ετεροφυλόφιλα αδέλφια τους. Ο Cherny, εντούτοις, παρουσίασε μια μελέτη που, όχι μόνο επιβεβαίωσε τα πορίσματα σε ένα νέο δείγμα 33 ζευγαριών ομοφυλοφίλων, αλλά επιπλέον διαπίστωσε ότι ο δείκτης Xq28 δεν υπήρχε στους ετεροφυλόφιλους αδελφούς τους (Holden, 1995).

 

Έτσι, δημιουργήθηκε η υπόθεση ότι η επιρροή της μητέρας ήταν σημαντική στην ομοφυλοφιλία, ως πιθανός γενετικός φορέας κάποιου γονιδίου που σχετίζεται με την ομοφυλοφιλία.

 

Οι μελέτες που έγιναν σε διδύμους και τις οικογένειές τους είναι βασισμένες στην αρχή ότι τα γενετικά γνωρίσματα συνοδεύουν την οικογένεια.

 

Οι Bailey και Bell (1993) εξέτασαν μια μεγάλη ομάδα αρρένων ομοφυλόφιλων και ετεροφυλόφιλων, συμπεριλαμβανομένων και ομοζυγωτικών και ετεροζυγωτικών διδύμων, μη δίδυμων αμφιθαλών και υιοθετημένων αμφιθαλών αδελφών.

 

Τα αποτελέσματά έδειξαν ότι 52% των ομοζυγωτών δίδυμων ήταν και οι δύο ομοφυλόφιλοι, έναντι 24% των διδύμων ετεροζυγωτών. Δεδομένου ότι οι ομοζυγώτες δίδυμοι μοιράζονται 100% των γονιδίων και οι ετεροζυγώτες δίδυμοι το 50% περίπου, τα αποτελέσματα αυτά πρότειναν μια βιολογική βάση για την ομοφυλοφιλία. Επιπλέον, βρέθηκε ότι στους μη δίδυμους αδελφούς (που μοιράζονται επίσης το 50% περίπου των γονιδίων τους), μόνο το 9% ήταν και οι δύο ομοφυλόφιλοι. Επιπλέον, τα υιοθετημένα αδέλφια που δεν μοιράζονται οποιαδήποτε γονίδια, σε ποσοστό 11% ήταν και τα δύο ομοφυλόφιλοι.

 

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματά δείχνουν πως η ομοφυλοφιλία αφορά ένα μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων από το 1-5% που αναφέρουν συνήθως οι στατιστικές, και θεωρούν ότι το περιβάλλον διαδραματίζει ενεργό ρόλο στη σεξουαλική προτίμηση. Έτσι, το σύνολό των αποτελεσμάτων δείχνουν ότι, ενώ η γενετική είναι πιθανό να διαδραματίσει τον ρόλο της στην ομοφυλοφιλία, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες συμβάλλουν εξίσου, ίσως και περισσότερο, στο σεξουαλικό προσανατολισμό (Byne 1994, Haynes 1995).

 

Η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα

 

Πολλές είναι οι αναφορές στην ομοφυλοφιλία στην Αρχαία Ελλάδα, έτσι ώστε πολλοί μελετητές να πιστεύουν ότι ήταν κάτι διαδεδομένο. Στην αρχαία Αθήνα θεωρείται κομμάτι του «παιδαγωγικού έρωτα», κατά τον οποίο ο δάσκαλος δεν είχε μόνο πνευματικό ενδιαφέρον για το μαθητή. Στη Σπάρτη και στις δωρικές κοινωνίες πιστεύεται ότι ήταν τμήμα της ζωής των στρατιωτών και αναπόσπαστο κομμάτι της κοινοτικής ζωής.

 

Η ομοφυλοφιλία όμως στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν «ελεύθερη», αλλά κωδικοποιημένη σύμφωνα με αυστηρούς κανόνες. Απέκλειαν, όχι μόνο την ένωση μεταξύ δούλων και ελεύθερων, αλλά επίσης την παθητική ηδονή και την πορνεία, καθώς και κάθε σχέση που στηριζόταν μόνο στην ηδονή και δεν είχε παιδαγωγικό χαρακτήρα.

 

Οι περιορισμοί αυτοί εγγράφονταν στο πλαίσιο των αστικών νόμων, δεν αμφισβητούσαν τον "φυσικό" χαρακτήρα της ομοφυλοφιλίας, εξέφραζαν όμως την πρόθεση να επιβληθούν όρια στην εξάπλωση ενός ενστίκτου που θεωρούνταν «επικίνδυνα φυσικό» και έπρεπε να τεθεί σε σοβαρό έλεγχο, προς το συμφέρον όλων. Οι Έλληνες δεν αναζήτησαν ποτέ «αιτίες» για την ομοφυλοφιλία, ούτε ποτέ κατέβαλαν καμία προσπάθεια για να την εξηγήσουν.

 

Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν απόλυτα φυσική την έλξη που δοκιμάζει ένα ανθρώπινο ον από την ομορφιά ενός άλλου ατόμου, όποιο κι αν είναι το φύλο του.

 

Ο Αριστοφάνης χαρακτηρίζει «φυσική αναγκαιότητα» την ομοφυλόφιλη επιθυμία, τοποθετώντας την δίπλα στην ετεροφυλόφιλη επιθυμία, την επιθυμία να φάμε, να πιούμε, να γελάσουμε (Νεφέλες, 1075).

 

Ο ηθικολόγος Πλούταρχος αναφέρειότι «ο ευγενής εραστής της ομορφιάς νιώθει έρωτα για κάθε πλάσμα εξαιρετικό και με υπέροχα φυσικά χαρίσματα, χωρίς να τον σταματάει καμιά διαφορά φυλετικού χαρακτήρα» (Ερωτικός).

 

Ο Ξενοφών βάζει τον τύραννο Ιέρωνα να λέει «ο έρωτάς μου για τον Δαΐλαχο συνδέεται ίσως με την ανθρώπινη φύση που μας αναγκάζει ν' αναζητούμε τα πλάσματα που είναι ωραία, αλλά διακαής μου επιθυμία είναι να μη χρωστώ το αντικείμενο των πόθων μου παρά στον έρωτά του για μένα και στην ελεύθερη βούλησή του» (Ιέρων, Ι, 33).

 

Ο Ευριπίδης δεν βρίσκει καλύτερο τρόπο να δικαιολογήσει τον Λάιο που απήγαγε τον νεαρό Χρύσιππο, παρά λέγοντας: «Τα υπολόγισα όλα, αλλά η φύση με ανάγκασε να το κάνω» (Απόσπασμα, 840).

 

Οι αναφορές στον Όμηρο για τη φιλία Αχιλλέα και Πατρόκλου, ειδικά ο «θρήνος» του πρώτου για το χαμό του συντρόφου του, κάνουν πολλούς να πιστεύουν ότι ήταν ερωτικό ζευγάρι.

 

Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης εκφράζει για την ανθρώπινη φύση, την απαλλαγμένη από κάθε ηθική εκτίμηση, κρίση για την ομοφυλοφιλία: «Όταν αιτία είναι η φύση, κανείς δεν θα ονόμαζε αυτά τα άτομα ανήθικα, όπως δεν ονομάζει ανήθικες τις γυναίκες επειδή έχουν παθητικό και όχι ενεργητικό ρόλο κατά την ερωτική συνομιλία» (Ηθικά Νικομάχεια, 7, 5, 3).

 

Ο Πλάτωνας όμως αντιφάσκει, αναιρεί και ανακαλεί τις απόψεις του. Σε ολόκληρο το έργο του «Συμπόσιο», παρουσιάζει την ερωτική επιθυμία σχεδόν σαν αποκλειστικά ομοφυλόφιλη και αναφέρεται στην περίφημη απολογία του αντρικού έρωτα. Αν οι άνδρες που έλκονται αυθόρμητα από άτομα του δικού τους φύλου καταλήγουν στο να παντρεύονται γυναίκες, αυτό συμβαίνει τυχαία, από λάθος και κάτω από την πίεση του περιβάλλοντός τους. Παίρνουν γυναίκα και κάνουν παιδιά "γιατί υποχρεώνονται από τη συνήθεια, χωρίς να οδηγούνται σ' αυτό από τη φύση». Στους «Νόμους» του, ωστόσο, ο Πλάτων καταδικάζει την ομοφυλοφιλία στο όνομα της φύσης. Μια καλή νομοθεσία, προτείνει, πρέπει να απαγορεύει αυτή τη μορφή σχέσεων. Εκείνο που μέμφεται στην ομοφυλοφιλία είναι περισσότερο το αναιτιολόγητο της ηδονής, η ασέλγεια στην ηδονή (Ι, 636), η θορυβώδης αναζήτηση της ηδονής, παρά ο αντρικός έρωτας καθαυτός.

 

Επιφυλακτικός εμφανίζεται και ο Σωκράτης, ανησυχώντας περισσότερο για την εδραίωση μιας σχέσης ανάμεσα στην ομοφυλοφιλία και την αναζήτηση της σοφίας, της ηθικής ανάτασης, της επιδίωξης του καλού, αποκαλύπτοντας τη βούλησή του να δαμαστεί το άλογο στοιχείο του ερωτισμού.

 

Ο Μισέλ Φουκώ, στο βιβλίο του "L' usage de plaisir" (κεφάλαιο ΙV, 1), από βιβλία ιστορικών σχετικά με τα ήθη των αρχαίων, βγάζει το συμπέρασμα ότι η οροθετική, ηθική γραμμή στην Ελλάδα, δεν περνούσε ανάμεσα στους ομοφυλόφιλους και τους ετεροφυλόφιλους, αλλά ανάμεσα στους εγκρατείς και τους έκφυλους. Το να μην μπορείς να αντισταθείς στα αγόρια δεν ήταν περισσότερο σοβαρό από το να ενδίδεις στα θέλγητρα μιας γυναίκας και μόνο η έλλειψη αυτοελέγχου επέσυρε την αποδοκιμασία. Αντίστροφα, υπογράμμιζε ότι, για να εγκωμιαστεί η εγκράτεια ενός άντρα, εκείνος θα έπρεπε να είναι ικανός να απέχει τόσο από τα αγόρια όσο κι από τις γυναίκες.

 

Τελικά, η σεξουαλική αναζήτηση και πιο συγκεκριμένα η έλξη για το ίδιο φύλλο, από τα γραπτά του Πλάτωνα, του Ομήρου, του Αριστοτέλη κλπ., μέχρι την σύγχρονη θεωρία queer (queer theory), παρουσιάζει και προκαλεί τεράστιο κοινωνικό και φιλοσοφικό ενδιαφέρον.

 

Queer theory

 

Με λίγα λόγια, η θεωρία (κίνημα) queer ξεκίνησε ως μια αρνητική λέξη για τους ομοφυλόφιλους ανά τον κόσμο. Όταν πρωτοεμφανίστηκε, είχε τη σημασία του περιέργου, του διαφορετικού κτλ. Για το μεγαλύτερα μέρος του 20ου αιώνα η σημασία του παρέμεινε αρνητική, κατευθυνόμενη περισσότερο προς τους θηλυπρεπείς γκέι κτλ., μέχρι που σταδιακά υιοθετήθηκε από τους ίδιους τους ομοφυλόφιλους χωρίς τις προσβλητικές συνδηλώσεις του, για να προσδιορίσουν έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής, έκφρασης, αλλά και ένα πεδίο επιστημονικής έρευνας.

 

Η queer θεωρία έχει τις ρίζες της στον μεταδομισμό του Φουκώ και στη γαλλική σχολή της ψυχανάλυσης, και εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του '90 στο χώρο των σπουδών Φύλου, στη φεμινιστική θεωρία και στο gay και lesbian κίνημα.

 

Ένα βασικό λοιπόν θέμα που προκύπτει από την θεωρία queer, είναι το κατά πόσο η ομοφυλοφιλία, η ετεροφυλοφιλία και η αμφιφυλοφιλία αποτελούν κοινωνικά προϊόντα ή βασίζονται καθαρά σε βιολογικές δομές και δυνάμεις.

 

Οι ομοφυλόφιλοι μοιράζονταν μια ιστορία ως καταπιεσμένη και περιφρονημένη μειονότητα με ιδιαίτερες ιδεολογικές απόψεις, συγκεκριμένη κουλτούρα (άσχετη με την φυλή τους και την κοινωνική τους τάξη) και με συγκεκριμένες επιδιώξεις σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο.

 

Όπως τονίζει η Judith Butler, η διασημότερη ίσως θεωρητικός του queer κινήματος, στο "Gendertrouble: Feminism and the Subversion of Identity" (1990), η ομοφυλοφιλία δεν είναι μια συγκεκριμένη ταυτότητα που οδηγεί σε ένα μοντέλο δράσης, αλλά ένα κοινωνικά προκαθορισμένο μοντέλο δράσης που δίνει την εντύπωση ότι απορρέει από μια συγκεκριμένη ταυτότητα.Ένα εργαλείο πολιτικού λόγου και δράσης ενάντια στην κυριαρχία, «ένα σημείο εκκίνησης σε μια στρατηγική συγκυρία».

 

Όπως σημειώνει ο ανθρωπολόγος Κώστας Γιαννακόπουλος στον πρόλογο του συλλογικού τόμου «Σεξουαλικότητα - Θεωρίες και Πολιτικές της Ανθρωπολογίας» (εκδ. Αλεξάνδρεια), «όσοι-όσες προσδιορίζονται ως queer δεν έχουν ως σημείο αναφοράς μία κοινή σεξουαλική φύση ή ουσία, αλλά μια θέση διαφοροποίησης, αντίστασης στο ιεραρχικό διχοτομικό σχήμα ετεροφυλοφιλίας/ομοφυλοφιλίας και, γενικότερα, στις ηγεμονικές ιδεολογίες του φύλου και της σεξουαλικότητας».

 

Ομοφυλοφιλία και ψυχοκοινωνική προσέγγιση

 

Η ομοφυλοφιλική δραστηριότητα στην εφηβεία παρουσιάζεται με μεγαλύτερη συχνότητα απ' ότι στην ενήλικη ζωή και αυτό ισχύει και για τα αγόρια και για τα κορίτσια. Χαρακτηρίζει τις εφηβικές ανησυχίες και τον πειραματισμό, ταυτόχρονα με το ξύπνημα των αισθήσεων και την ανάπτυξη της σωματικής ικανότητας για σεξουαλική πράξη. Στην ενήλικη ζωή, ένα πολύ μικρό ποσοστό από αυτούς τους εφήβους γίνονται τελικά ομοφυλόφιλοι.

 

Επίσης άλλες θεωρίες υποστηρίζουν ότι οι πρώιμες σεξουαλικές εμπειρίες (ευχάριστες ή τραυματικές) επηρεάζουν το σεξουαλικό προσδιορισμό του ατόμου. Για παράδειγμα, ένα κορίτσι που βιάστηκε σε μικρή ηλικία από έναν άνδρα, ενδέχεται να μην έλκεται στην ενήλικη ζωή του από τα αρσενικά και γι' αυτό να γίνει λεσβία, ενώ ένα αγόρι που κακοποιήθηκε από έναν άνδρα και βρήκε ικανοποίηση σε αυτή την εμπειρία, μπορεί να γίνει ομοφυλόφιλος στην ενήλικη ζωή του. Αυτές οι θεωρίες, ωστόσο, δεν καταφέρνουν να εξηγήσουν γιατί άτομα των οποίων οι πρώτες σεξουαλικές επαφές είναι ετεροφυλόφιλες γίνονται, παρ' όλα αυτά, ομοφυλόφιλα.

 

Για αρκετούς γονείς είναι δύσκολο να δεχτούν την ομοφυλοφιλία του παιδιού τους. Δεν έχει όμως νόημα να τιμωρήσετε το παιδί σας ή να προσπαθήσετε να το στρέψετε πιεστικά προς την αντίθετη κατεύθυνση, γιατί, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα και το μόνο που θα καταφέρετε είναι να προκαλέσετε ρήξη στη σχέση σας, ενώ ενδέχεται να συμβάλετε στο να αποκτήσει ακραίες συμπεριφορές ως ενήλικος.

 

Εάν νιώθετε συναισθήματα βαθιάς θλίψης για αυτό που σας αποκαλύφθηκε, όπως σα να είχατε βιώσει μια απώλεια, κι αυτό είναι απόλυτα κατανοητό. Στο μυαλό σας είχατε ονειρευτεί συγκεκριμένα πράγματα για το παιδί σας και τα νέα που μάθατε κλόνισαν τα όνειρα σας αυτά. Η ζωή του θα είναι ίσως διαφορετική απ' ότι φανταζόσασταν, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν θα είναι μια ζωή με νόημα ή μια ζωή ευτυχισμένη.

 

Ίσως να είναι δύσκολο για εσάς να το πιστέψετε αυτό τώρα (δεδομένου όλων των αρνητικών συσχετισμών που φέρνει στο μυαλό η ομοφυλοφιλία) αλλά η εμπειρία δείχνει ότι οι ομοφυλόφιλοι που αποδέχονται την ταυτότητα τους έχουν πολύ πιο ευτυχισμένες ζωές από αυτούς που προσπαθούν να την καταπιέσουν. Αντίθετα, άνθρωποι που προσπαθούν να «σκοτώσουν τα συναισθήματα τους», εμφανίζουν πολύ συχνότερα κατάθλιψη, άγχος, κατάχρηση ουσιών και αυτοκτονικό ιδεασμό.

 

Αν αναρωτιέστε γιατί το παιδί σας να επιλέξει να είναι ομοφυλόφιλος/η και ταυτόχρονα να αμφιβάλετε τους εαυτούς σας και τον τρόπο που το μεγαλώσατε, ίσως απλά να ρωτάτε την λάθος ερώτηση. Προσπαθήστε να αναλογιστείτε: Γιατί κάποιος να επιλέξει να είναι κάτι που φέρει τόσο αρνητικό στίγμα και ξέρει ότι πιθανώς να προβληματίσει και να φέρει ντροπή στην οικογένεια του; Γιατί να επιλέξει κάτι που μπορεί να κοστίσει την απόρριψη από αυτούς που αγαπά αλλά και την κοινωνική απόρριψη; Γιατί να επιλέξει μια σεξουαλική ταυτότητα που πρώτος ο ίδιος βρίσκει δύσκολο να αποδεχτεί; Ίσως, λοιπόν, τελικά να μην το επιλέγει, όπως και ένας ετεροφυλόφιλος δεν επιλέγει να είναι ετεροφυλόφιλος.

 

Η διαδικασία της αποδοχής αυτής της νέας πραγματικότητας είναι δύσκολη γιατί εμπεριέχει συναισθήματα όπως το σοκ, την απογοήτευση ότι τα πράγματα δεν θα γίνουν όπως τα είχατε φανταστεί καθώς και την ανησυχία για το μέλλον του παιδιού σας. Εάν όμως μπορούσατε να το εμπιστεύεστε μέχρι χθες και να αναγνωρίζετε τα χαρίσματα του, θυμηθείτε ότι ακόμα έχετε τον ίδιο άνθρωπο απέναντι σας.

 

Ομοφυλοφιλία και Σεξουαλικά Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ)

 

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι η άγνοια, η ασυδοσία, η μη λήψη προφυλακτικών μέτρων και η «θυσία όλων στον βωμό της ηδονής», έχει αρνητικά αποτελέσματα ως αναφορά την ίδια μας την ζωή.

 

Οι πρώτες περιπτώσεις HIV/AIDS αναφέρθηκαν το 1981 σε νέους άνδρες ομοφυλοφίλους. Η νόσος γρήγορα εξελίχθηκε σε πανδημία, που συνεχίζει να εξαπλώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο, με πολύ υψηλά ποσοστά σε αναπτυσσόμενες χώρες και αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες θανάτου σε νέα άτομα. Στην περίοδο 2001-2005, παρουσιάστηκε αύξηση 11% της μόλυνσης με HIV/AIDS σε ομοφυλόφιλους άνδρες. O ενεργητικός έλεγχος του πληθυσμού για σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα υστερεί διεθνώς, αν και είναι αναγνωρισμένη η αξία του και η σημασία του. Πολλές επίσης πρόσφατες έρευνες έχουν επιβεβαιώσει ότι οι ομοφυλόφιλοι παρουσιάζουν πολύ συχνότερα κατάθλιψη, απόπειρες αυτοκτονίας, γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, διαταραχή διαγωγής, χρήση ουσιών και αλκοολισμό.

 

Η αποχή από το σεξ πριν τον γάμο και η μονογαμική σχέση δεν αποτελεί λύση και μέτρο πρόληψης των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων. Είναι ανέφικτο και ουτοπικό.

 

Ο έφηβος είναι σημαντικό να μάθει πώς μπορεί η δική του σεξουαλική ζωή να επηρεάσει τη ζωή των άλλων. Καλό είναι να αντιληφθεί ότι, μέσα στην ένταξή του στην κοινωνία, υφίστανται και για τη σεξουαλική του συμπεριφορά κανόνες και περιορισμοί, τους οποίους καλό είναι να αποδεχθεί, για να μην βάλει σε κίνδυνο τον εαυτό του και αγαπημένα του πρόσωπα και να έχει μια καλή ποιότητα ζωής όποια και να είναι η επιλογή του (σεξουαλική του ταυτότητα).

 

Και όπως λέει η Αφροδίτη Πολίτη στο άρθρο της στο έψιλον: "Εξάλλου, γκέι, στρέιτ ή λεσβίες σύνταξη δεν θα πάρουμε ποτέ. Πόσο queer είναι αυτό;"

 

Στον 21ο αιώνα είναι θλιβερό για ένα τόσο ευαίσθητο και ζωτικής σημασίας θέμα να φτάνουμε σε τέτοιες ακρότητες οι οποίες δεν βοηθούν στην αναζήτηση λύσεων του θέματος. Είναι απαράδεκτο και αντιδεοντολογικό πολιτικές και οικονομικές πιέσεις και παρεμβάσεις να οδηγούν την ιατρική επιστήμη πίσω από άλλες σκοπιμότητες και αντί να ωφελεί να βλάπτει.

 

«Κάθε ιατρός απολαύει κατά την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος, επιστημονικής ελευθερίας και ελευθερίας της συνείδησής του» και «ενεργεί με πλήρη ελευθερία στο πλαίσιο των γενικά αποδεκτών κανόνων και μεθόδων της ιατρικής επιστήμης, όπως αυτοί διαμορφώνονται με βάση τα αποτελέσματα της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας».

Ελληνικός Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας