Νέα
Νυκτερινή Ενούρηση και παιδιά
Άγνοια, Ταμπού & Προκατάληψη
Αναστάσιος Δ. Καλαντζής, Χειρουργός Ουρολόγος - Ανδρολόγος
Μία από τις σοβαρότερες παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος, που αποτελεί και την συχνότερη διαταραχή της παιδική ηλικίας, είναι η «Ενούρηση». Πρόκειται για την ακούσια απώλεια ούρων κατά την διάρκεια της ημέρας ή της νύχτας στο κρεβάτι ή στα ρούχα και αναφερόμαστε σε άτομα ηλικίας άνω των 3-4 ετών.
Οι γιατροί παλαιότερα δεν έδειχναν μεγάλο ενδιαφέρον για μια πάθηση την οποία οι ίδιοι θεωρούσαν αυτοϊώμενη και οφειλόμενη σε λανθασμένη διαπαιδαγώγηση του παιδιού. Η ιατρική διάγνωση της νυκτερινής ενουρήσεως συμπεριλαμβανόταν μεταξύ άλλων ψυχιατρικών διαταραχών σε εγχειρίδια ψυχιατρικής. Όλα αυτά όμως έως το 1985, που μια δημοσίευση από ένα ερευνητικό κέντρο στη Δανική πόλη Aarhus απετέλεσε το σημείο καμπής για το κλινικό και ερευνητικό ενδιαφέρον για τη νυκτερινή ενούρηση. Οι συγγραφείς-ερευνητές διετύπωσαν τεκμηριωμένα τη θεωρία ότι «ένα επεισόδιο νυκτερινής ενουρήσεως θα μπορούσε να οφείλεται σε νυκτερινή πολυουρία, πλήρωση της ουροδόχου κύστεως μέχρι το όριό της κατά τη διάρκεια του ύπνου και ακούσια απώλεια ούρων (ούρηση) στο κρεβάτι».
Η ενούρηση διακρίνεται σε πρωτοπαθή (Primary enuresis), και αφορά σε παιδιά που δεν έχουν ποτέ αποκτήσει τον έλεγχο των σφιγκτήρων, και σε δευτεροπαθή (Secondary enuresis), σε παιδιά τα οποία, ενώ είχαν επιτύχει τον έλεγχο των σφιγκτήρων για τουλάχιστον 1 έτος, ξανάρχισαν να βρέχονται. Στις περισσότερες περιπτώσεις δευτεροπαθούς νυκτερινής ενούρησης, η ύπαρξη ψυχικής διαταραχής πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Έχει παρατηρηθεί ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ενουρητικών παιδιών, περίπου το 75%, βρέχονται μόνο τη νύχτα ενώ 1 στα 100 ενουρητικά παιδιά εμφανίζουν και εγκόπριση (συνεχόμενη απώλεια κοπράνων χωρίς προφανή ύπαρξη οργανικού παράγοντος). Η νυχτερινή ενούρηση μειώνεται με την πάροδο της ηλικίας, αν και ένα μικρό ποσοστό του 1-2% συνεχίζει να βρέχει το κρεβάτι και ως έφηβοι ή νεαροί ενήλικες.
Σε ηλικία 3-4 ετών περίπου το 80% των παιδιών έχουν επιτύχει τον έλεγχο των σφιγκτήρων. Συνήθως πρώτα επιτυγχάνεται ο έλεγχος του ορθού, μετά ο ημερήσιος έλεγχος της κύστης και τελευταίος ο νυχτερινός έλεγχος της κύστης. Τα αγόρια αποκτούν τον έλεγχο των σφιγκτήρων αργότερα από τα κορίτσια.
Σε όλες σχεδόν τις μελέτες φαίνεται ότι τα αγόρια παρουσιάζουν νυχτερινή ενούρηση σε ποσοστά διπλάσια από τα κορίτσια και αυτό αποδίδεται όχι μόνο σε αναπτυξιακές διαφορές ωρίμανσης ανάμεσα στα δυο φύλα, αλλά και στην διαφορετική διαπαιδαγώγηση των αγοριών, την υποτακτικότητα των κοριτσιών κτλ.
Την ώρα της ενούρησης ο ύπνος είναι ανήσυχος, υπάρχει ταχύπνοια, ταχυκαρδία και υποτυπώδης στύση στα αγόρια.
Κάποιες από τις αιτίες της πάθησης είναι:
- Μικρό μέγεθος της ουροδόχου κύστης.
- Γενετικοί παράγοντες - κληρονομικότητα. Στην περίπτωση που κάποιος από τους γονείς ήταν ενουρητικός υπάρχει πιθανότητα 45% να παρουσιάσει και το παιδί προβλήματα ενούρησης. Αν το πρόβλημα το είχαν και οι δύο γονείς, οι πιθανότητες αυξάνονται στο 75%.
- Λοίμωξη της ουροδόχου κύστης και των νεφρών.
- Μειωμένη έκκριση της αντιδιουρητικής ορμόνης.
- Διαβήτης.
- Υπερθυρεοειδισμός.
- Βαρύς ύπνος. Είναι τόσο βαρύς ο ύπνος που η κύστη αδειάζει χωρίς να το συνειδητοποιήσει ο εγκέφαλος.
- Η χαμηλή ευαισθησία του σφικτήρα.
- Κατανάλωση τροφών που περιέχουν υψηλά επίπεδα χρωστικών και γλυκαντικών ουσιών.
- Δυσκοιλιότητα.
Πολλές από τις αιτίες είναι ψυχολογικές όπως:
- Αισθήματα ζήλιας απέναντι σε μικρότερο αδελφάκι.
- Ανασφάλεια, αδικαιολόγητο άγχος.
- Ψυχοσυναισθηματική ανωριμότητα.
- Προβλήματα επικοινωνίας και καυγάδες ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας.
- Κοινωνική απομόνωση. (Για τα μεγαλύτερα παιδιά).
- Φοβίες (Ζώα, φαντάσματα, κεραυνοί, θάνατος).
- Μειωμένη αυτοεκτίμηση.
Επίσης, ερευνητές όπως οι Van Tijen, Messer and Namdar (1998) βρήκαν ότι η νυχτερινή ενούρηση είναι η τρίτη πιο αγχώδης εμπειρία που ένα παιδί αντιμετωπίζει μετά το διαζύγιο και τους γονικούς καβγάδες.
Το γεγονός ότι θεωρείται πάθηση-ταμπού, ή ντρέπονται να αναφέρουν ότι και αυτή σαν παιδιά αντιμετώπιζαν το ίδιο πρόβλημα, ή ότι θα κατηγορηθούν ότι το παιδί τους έχει αυτό το πρόβλημα λόγω της δικής του ανεπάρκειας σαν γονείς, τους εμποδίζει πολλές φορές να αναφέρουν στο γιατρό την πάθηση του παιδιού τους.
Ο λανθασμένος τρόπος σκέψης, η προκατάληψη και η άγνοια είναι που εμποδίζουν τους γονείς στο να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα και σε πολλές περιπτώσεις το επιδεινώνουν.
Η επίπληξη και η τιμωρία του παιδιού αποτελούν σφάλματα που παρατείνουν και δε λύνουν το πρόβλημα. Αντίθετα, οι γονείς καλό είναι να ενθαρρύνουν το παιδί και να το βοηθήσουν να απαλλαγεί από πλέγματα κατωτερότητας και ενοχής και να αναπτύξει αισθήματα ανεξαρτησίας και αυτοπεποίθησης.
Απλές τεχνικές που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της νυχτερινής ενούρησης είναι:
- Φροντίστε να ουρήσει το παιδί αμέσως πριν από την νυχτερινή κατάκλιση.
- Περιορίστε την κατανάλωση υγρών και φαγητών λίγες ώρες (1,5 -2 ) πριν από τον ύπνο.
- Μάθετε το παιδί να εξασκείται στον έλεγχο της ούρησης με το να αυξάνει το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στις ουρήσεις της ηέρας.
- Φροντίστε ώστε το παιδί να μπορεί να πάει εύκολα στην τουαλέτα το βράδυ αν χρειαστεί. (π.χ. αφήστε αναμμένο κάποιο φως όλη τη νύχτα).
- Μάθετε το παιδί να πηγαίνει να πηγαίνει στην τουαλέτα με πρόγραμμα (κάθε δύο ώρες).
- Μάθετε στο παιδί να χαλαρώνει και να μην βιάζεται κατά την διάρκεια της ούρησης.
- Αγοράστε μια συσκευή "alarm υγρασίας για την νυχτερινή ενούρηση". (Ένας αισθητήρας υγρασίας συνδέεται στην πιτζάμα του παιδιού και ένα μικρό μεγάφωνο στον ώμο του. Με την πρώτη σταγόνα ούρων χτυπά ο συναγερμός και το παιδί ξυπνά). Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει βελτίωση μετά από δύο εβδομάδες, ενώ σε άλλες μετά από μερικούς μήνες. Αναφέρεται ποσοστό επιτυχίας 68%.
- Ελέγχετε κάθε πρωί το κρεβάτι και επιβραβεύετε τις "στεγνές νύχτες".
- Αυθυποβολή. Πριν κοιμηθεί πείτε στο παιδί (αν μπορεί να συνεργαστεί) να φανταστεί ένα μέρος ή ένα αντικείμενο τελείως στεγνό και να πει μέσα του λέξεις και φράσεις όπως: στεγνότητα, ξηρασία, παραμένω στεγνός, έχω τον έλεγχο, είμαι δυνατός, αξίζω σαν άνθρωπος ό,τι και να γίνει.
Για την καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος, εκτός από την φαρμακευτική αγωγή που δίνεται από τον γιατρό όταν υπάρχει σοβαρός λόγος και την ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού από ένα ειδικό ψυχολόγο, η συμπαράσταση, η φροντίδα και η επιβράβευση του παιδιού από τους γονείς είναι αναγκαία.
