Νέα

Διατροφή και ουρολογικές παθήσεις

Αναστάσιος Δ. Καλαντζής, Χειρουργός Ουρολόγος - Ανδρολόγος

 

Τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχθεί, μέσα από ιατρικές μελέτες που έχουν γίνει, ότι σημαντικός παράγοντας στην εμφάνιση κάποιων ουρολογικών παθήσεων ειδικά στους άντρες είναι οι καθημερινές συνήθειες που έχουν αναπτύξει και ο τρόπος ζωής τους.

 

Η εμφάνιση της υπογονιμότητας στα ζευγάρια, από τα πιο μεγάλα προβλήματα της εποχής μας, οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αλλαγή του τρόπου ζωής μας. Η υπογονιμότητα είναι σύμπτωμα και όχι διάγνωση και εμφανίζεται σχεδόν στο 15% των ζευγαριών. Η ανδρική υπογονιμότητα επηρεάζεται σημαντικά από τους εξής παράγοντες:

- Ατμοσφαιρική Ρύπανση: προκαλεί βλάβες στο γενετικό υλικό των σπερματοζωαρίων, δυσκολεύοντας τη σύλληψη και αυξάνοντας τον κίνδυνο αποβολής.

- Άγχος, στρες: οι άντρες που βρίσκονται σε κατάσταση στρες παράγουν μεγαλύτερο ποσοστό σπερματοζωαρίων ανώμαλης μορφολογίας.

- Κάπνισμα: επηρεάζει το γενετικό υλικό των σπερματοζωαρίων, με αποτέλεσμα να έχουν ελαττωμένη ικανότητα να πυροδοτήσουν την απαραίτητη εμβρυϊκή ανάπτυξη.

- Νικοτίνη: μεγάλες ποσότητες νικοτίνης στο αίμα προκαλούν βλάβη στη βιοσύνθεση της τεστοστερόνης, στη σπερματογένεση, στην ωρίμανση των σπερματοζωαρίων, καθώς και ελάττωση της γονιμοποιητικής ικανότητας.

- Αλκοόλ: μειώνει την παραγωγή τεστοστερόνης στους όρχεις.

 

Επίσης ένας ακόμα πολύ σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την ποιότητα του σπέρματος και σχετίζεται με την υπογονιμότητα στον άντρα είναι οι διατροφικές συνήθειες και κατ’ επέκταση η παχυσαρκία. Το αυξημένο σωματικό λίπος δεσμεύει την ελεύθερη τεστοστερόνη του αίματος, ενώ πιθανώς ευνοεί τη μετατροπή της τεστοστερόνης στη γυναικεία ορμόνη οιστρογόνο. Θα πρέπει λοιπόν πάντα να ελέγχεται και να διατηρείται το βάρος μας σε υγιή και φυσιολογικά πλαίσια. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση α) μεγάλων ψαριών όπως φαγκρί, ξιφίας, τόνος και καρχαρίας και να μειώσουμε την κατανάλωση κονσέρβας τόνου, γιατί έχουν την τάση να αποθηκεύουν πολυχλωριομένες διφαινόλες και υδράργυρο (βαρέα μέταλλα), και β) να μειώσουμε ή και να καταργήσουμε τροφές πλούσιες σε φυτοοιστρογόνα όπως είναι η σόγια και τα παράγωγά της, γιατί τα φυτοοιστρογόνα είναι φαινόλες που μιμούνται τα οιστρογόνα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και τα «Fast food».

 

Τροφές και αντιοξειδωτικά που καλό είναι να συμπεριλάβουμε στην διατροφή μας για να βελτιώσουμε την ποιότητα του σπέρματος είναι:

- Λυκοπένιο: Όσο πιο αυξημένη είναι η πρόσληψη λυκοπενίου από τη διατροφή, τόσο αυξάνονται τα ποσοστά του λυκοπενίου στο σπέρμα. Πλούσιες πηγές είναι η σάλτσα ντομάτας, η κέτσαπ και λιγότερο οι φρέσκιες ντομάτες.

- Βιταμίνες C και E: Καλές πηγές βιταμίνης C είναι τα εσπεριδοειδή φρούτα και τα ωμά λαχανικά, ενώ η βιταμίνη Ε βρίσκεται στις καλής ποιότητας μαργαρίνες και έλαια, στα λιπαρά ψάρια και τους ξηρούς καρπούς.

- Σελήνιο: το προσλαμβάνουμε από τους ξηρούς καρπούς, το ψάρι και τα ολικής αλέσεως δημητριακά. Ισχυρό αντιοξειδωτικό που λαμβάνει μέρος σε πλήθος αλυσιδωτών αντιδράσεων και επηρεάζει τα κύτταρα του Leydig που παράγουν τεστοστερόνη στον άνδρα. Έρευνες έδειξαν ότι η χορήγηση σεληνίου σε μορφή συμπληρωμάτων αύξησε την κινητικότητα του σπέρματος, καθώς και τις πιθανότητες γονιμοποίησης στους περισσότερους άνδρες.

- Ψευδάργυρος και φυλλικό οξύ: Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου έχει σαν αποτέλεσμα την μειωμένη σπερματογένεση και κατ’ επέκταση την μειωμένη γονιμότητα. Ο ψευδάργυρος βρίσκεται στα οστρακοειδή και το ψαχνό κρέας, ενώ το φυλλικό οξύ σε σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά και σε εμπλουτισμένα δημητριακά.

 

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί την δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο στους άντρες. Συνήθως εμφανίζεται σε άντρες ηλικίας 60 – 80 ετών. Δεν υπάρχουν σαφή αίτια για την εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη, βασικοί παράγοντες όμως είναι η ηλικία, η κληρονομικότητα, η διατροφή, οι ανδρικές ορμόνες και η φυλή. Μελέτες έχουν δείξει ότι το 45% των περιπτώσεων καρκίνου του προστάτη προκαλείται από γεννητική διαταραχή, ενώ το 55% των περιπτώσεων καρκίνου του προστάτη οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες και διατροφικές συνήθειες. Έχει αποδειχθεί σε ιατρικές μελέτες ότι δίαιτες πλούσιες σε ζωικά λίπη, η παχυσαρκία και τα πολλά γαλακτοκομικά προϊόντα αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης του καρκίνου του προστάτη.

 

Σύμφωνα με τον δρ. Τζέιμς Μ. Κοζλόφσκι, επικεφαλής της ουρολογικής-ογκολογικής Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου Northwestern στο Σικάγο, «οι αλλαγές στη διατροφή και στον τρόπο ζωής μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο και να μειώσουν τον κίνδυνο να εξελιχθεί η νόσος σε κακοήθη, γι' αυτό και καλό θα είναι να γίνονται νωρίς στη ζωή ενός άντρα (ανάμεσα στα 20 και στα 30 χρόνια)».

 

Βιταμίνες και ομάδες τροφών όπως:

- Βιταμίνες A & D.

- Βιταμίνη E, που βρίσκεται στους ξηρούς καρπούς και στον βασιλικό πολτό.

- Σελήνιο, που έχει το σουσάμι, η μαγιά μπύρας, τα νεφρά.

- Ψευδάργυρο, σε οστρακοειδή, μαύρο ψωμί, κόκκινο κρέας.

- Καροτονοειδή, κυρίως λυκοπίνες, που υπάρχουν σε ντομάτες (μαγειρεμένες), βερίκοκα, καρπούζι, γκρέιπ-φρούτ.

- Φυτικά οιστρογόνα, όπως προϊόντα σόγιας, δημητριακά, φρούτα και λαχανικά (λάχανο, κουνουπίδι, μπρόκολα).

- Κουερσετίνη, που βρίσκεται σε μήλα, πράσινο τσάι, κόκκινο κρασί.

- Ελαιόλαδο.

ελαττώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης και ανάπτυξης του καρκίνου του προστάτη.

 

Ο σχηματισμός λίθων στο ουροποιητικό σύστημα αποτελεί την τρίτη κατά σειρά συχνότητας ουρολογική πάθηση στον άνθρωπο μετά τις ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη. Οι λίθοι αποτελούνται από κρυστάλλους που υπάρχουν φυσιολογικά στα ούρα. Η εμφάνιση της πάθησης αυτής είναι πιο συχνή στους άντρες συγκριτικά με τις γυναίκες.

 

Ο άτακτος τρόπος ζωής και η μείωση της σωματικής δραστηριότητας, η κληρονομικότητα, (πχ. η λιθίαση από κυστίνη είναι σαφώς κληρονομική γενετική ανωμαλία), καθώς και ένας μεγάλος αριθμός συνοδών παθήσεων μπορεί να είναι αιτία σχηματισμού λίθων.

 

Η διατροφή (κατανάλωση ζωικού λευκώματος και λίπους), η έλλειψη βιταμίνης Α από τον οργανισμό, και η αυξημένη παραγωγή βιταμίνης D, η μειωμένη λήψη υγρών είναι από του βασικούς παράγονται εμφάνισης της πάθησης.

 

Οι διατροφικές συνήθειες έχουν συζητηθεί πολύ σε σχέση με τη λιθίαση, κυρίως σε ότι αφορά τη μεγάλη κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, οξαλικών, βιομηχανοποιημένων σακχάρων, πουρινών, λίπους, ζωικών πρωτεϊνών, καθώς επίσης και τη χαμηλή πρόσληψη ινών ή βιταμίνης B6. Θα πρέπει όμως να διευκρινιστεί ότι το διαιτολόγιο που θα πρέπει να ακολουθήσει ο ασθενής οφείλει να είναι ανάλογο με την σύσταση των λίθων.

 

Υπάρχουν κάποιοι γενικοί κανόνες και μέτρα που μπορούν και καλό είναι να εφαρμόζονται για την πρόληψη όλων των λιθιάσεων, ανεξαρτήτως αιτιολογίας. Το βασικότερο η λήψη άφθονων υγρών, κυρίως νερού, που να εξασφαλίζουν αποβολή ούρων πάνω από 2 λίτρα ημερησίως. Αυτό σημαίνει, ανάλογα και με τις κλιματολογικές συνθήκες, ότι ένας ασθενής με λιθιασική προδιάθεση καλό είναι να καταναλώνει τουλάχιστον πάνω από 3 λίτρα νερού ημερησίως. Ένα άλλο μέτρο είναι ο περιορισμός των τροφών που περιέχουν πολύ ασβέστιο, κυρίως τα γαλακτοκομικά προϊόντα, καθώς και των πλούσιων σε οξαλικά τροφών όπως ορισμένα λαχανικά, φρούτα κλπ. και υγρών, όπως κακάο, σοκολάτες, τσάι κλπ.

 

Συνοψίζοντας, λοιπόν, άτομα με λιθισιακή προδιάθεση καλό είναι να αποφεύγουν την μεγάλη κατανάλωση τροφών και ροφημάτων όπως:

- Ζωικά λευκώματα (κρέας, ψάρι, αυγά)

- Τροφές πλούσιες σε νάτριο (αλάτι)

- Τροφές πλούσιες σε κάλιο

- Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο (γαλακτοκομικά προϊόντα)

- Τροφές πλούσιες σε οξαλικά (παντζάρια, σπανάκι, φράουλες, δημητριακά κλπ)

- Ροφήματα πλούσια σε οξαλικά (κακάο, τσάι, σοκολάτα κλπ)

- Ανθρακούχα αναψυκτικά – Αλκοόλ (μπύρα, κρασί, καφέ κλπ)

 

Είναι λοιπόν σημαντικό για την υγεία μας, να ακολουθούμε μία ισορροπημένη διατροφή βασισμένη στα μεσογειακά πρότυπα, με ποικιλία φρούτων και λαχανικών, ιδιαίτερα όταν είναι στην εποχή τους, και χαμηλή σε λιπαρά. Η σωστή διατροφή, παράλληλα με μια ήπια καθημερινή άσκηση (πχ περπάτημα), αποτελεί τον τέλειο συνδυασμό, που θα μας εξασφαλίσει μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

 

Βιβλιογραφία

1. URONET: Ιατρικό Forum – “Διατροφή και Καρκίνος του Προστάτη”, www.uronet.gr

2. Χριστίνα Έλενα Δρακοπούλου, Κλινικός Διαιτολόγος – “Καρκίνος Προστάτη & Πρόληψη Από Διατροφή”, www.uromed.gr

3. Better life – “Καρκίνος του Προστάτη”, www.betterlife-magazine.com

4. Βασίλης Πουλάκης, Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος – “Διατροφή και Καρκίνος του προστάτη” & “Διατροφή και Ανδρική Υπογονιμότητα”, www.poulakis-urology.com